در قالب word و در 55 صفحه، قابل ویرایش.
سورفكتانت:
كلمه Surfactant مخفف عبارت، AgeNT، ACTive، SURFace مي باشد.
ملكول سورفكتانت شامل دو قسمت مجزاي ساختماني است، يك قسمت آبدوست (چربي گريز) و يك قسمت آبگريز (چربي دوست).
قسمت آب گريز (چربي دوست) اكثر سورفكتانتها شامل يك زنجير هيدروكربني است كه معمولاً طول متوسط آن از 12 تا 18 اتم كربن است و ممكن است شامل يك حلقه آروماتيك باشد.
در شكل (1-3) چگونگي عمل سورفكتانت در يك محلول نشان داده شده است ملاحظه مي شود كه سر آبدوست به سمت آب جهت گيري كرده و سر آب گريز به سمت خارج آب جهت گيري نموده است. به همين سبب است كه سورفكتانها در سطح تجمع پيدا مي كنند و آنرا تحت تاثير خود قرار مي دهند.
شكل (1-3): جهت گيري ملكولهاي سورفكتانت در سطح تماس هوا با يك محلول
در شكل (2-3) بصورت شماتيك گروه آبدوست و آب گريز نمايش داده شده است. (گروه آبگريز در سمت چپ و گروه آبدوست در سمت راست).
در توده مايع ملكولهاي سورفكتانت به فرم: micelle هايي جمع مي شوند كه نمايش دياگرامي فرم كروي يك micelle در شكل (3-3) نشان داده شده است:
استفاده اصلي سورفكتانتها براي ساخت دترجنت ها است، بدون اغراق هزاران تركيب از آن بصورت، پودرها، ژلها، محلولها و خميرها فرموله شده و فروخته مي شوند.
براي اپتيمم كردن قدرت پاك كنندگي قسمت غيرآبدوست كه همان ملكول هيدروكربن است بايد در رنج تركيبات بالاي عموماً حلاليت كم دارند و تركيبات زير فرم Micelle موثر ندارند.
ويژگيهاي سورفكتانتها:
سورفكتانتها مواد شيميايي هستند كه شش ويژگي بنيادي زير را دارا هستند:
1-جذب بين سطحي:
غلظت تعادلي يك ماده فعال سطحي در سطح تماس دو فاز بيشتر از غلظت آن در كل فضاي هر يك از فازهاست. به اين دليل است كه مقادير كم اين مواد مي‌تواند كشش سطحي را به مقدار زيادي كاهش دهد.
2-ساختار دو گونه خواه:
ملكول هر ماده فعال سطحي حاوي گروه هاي داراي تمايل متضاد در انحلال پذيري است. يعني برخي گروهها به حل شدن در فاز قطبي متمايل هستند، و گروههاي ديگر به انحلال در فازهاي غير قطبي تمايل دارند. اين ويژگي را با ضريب موازنه آبخواهي چربي خواهي (HLB) بياني مي كنند.
3-انحلال پذيري:
يك ماده فعال سطحي بايد حداقل در يك فاز مربوط به يك سيستم مايع انحلال پذير باشد تا بتوان آنرا ماده فعال سطحي ناميد.
4- توانايي تشكيل Micelle:
ملكولها يا يونهاي مواد فعال سطحي حل شده، وقتيكه غلظت آنها در محلول يك مايع به يك مقدار حداقل برسد، انبوهه هاي كوچكي بنام micelle بوجود مي آورند.
5- جهت گيري در سطح تماس دو مايع:
ملكولها يا يونهاي فعال سطحي در سطح تماس دو فاز مايع و گاز لايه منظمي كه در آن ملكولها بطور منظم جهت گيري كرده اند بوجود مي آورند.
6- خواص اصلي:
محلول مواد فعال سطحي بايد چند نوع از اينگونه خواص را دارا باشد، اين خواص عبارتند از: زدايش (شويندگي)، كف كنندگي خيس كنندگي، امولسيون كنندگي، حل‌كنندگي و پخش كنندگي.
دسته بندي سورفكتانتها:
تعداد ملكولهاي سورفكتانت مختلف كه در زمانهاي مختلف ساخته شده اند يا ساخته خواهند شد به صدها يا حتي ممكن است به هزارها برسد و اين تعداد در تئوري ممكن است به ميليونها ملكول سورفكتانت برسد.
در فهرست و دسته بندي سورفكتانتها كه در ادامه آورده مي شود، R ممكن است بصورت 12 تا 18 اتم كربن درنظر گرفته شود.
زنجيرهاي هيدروكربني كه از روغنهاي گياهي يا چربيهاي حيواني بدست مي آيند شامل تعداد زوجي از اتمهاي كربن مي باشند ولي زنجيرهاي هيدروكربني از منابع پتروشيميايي شامل تعداد زوج و فردي از كربن مي باشند.